Bir çocukta inmemiş testis düşünülüyorsa; testis %80 olarak palpe edilebilmektedir, kalan %20 olgu ise nonpalpabl’dır (ele gelmeyen testis). Bununla birlikte kasık kanalında bulunan veya vanishing testis de (anne karnındayken iniş esnasında yok olan testis) nonpalpabl olabilir. Nonpalpabl testislerin %20 si absent (vanishing) testis, %30’u ise atrofik (küçülmüş) testistir. Bu konuda iyi bir fizik muayene çok önemlidir. Muayenede testis ele gelmiyorsa ve yapılan ultrasonografi ile de testis saptanamıyorsa buna nonpalpabl testis (ele gelmeyen testis) adı verilir. Bu durumda hastaya yapılacak işlem laparoskopi ile karın içerisinde testisin araştırılmasıdır. Bu işlemle ele gelmeyen testislerin %45’i kasık kanalında, %45’i karın içerisinde, %5-10’unda ise testis saptanamaz, yani yok olmuştur. Damarlar kör sonlanmaktaysa ve testis var ama anormal yapıdaysa bu dokular çıkartılıp patolojik olarak incelenmelidir. Karın içindeki testislerin indirilmesi daha zordur, bazen testisin damarı kısa olur ve tek ameliyatla indirilemez ve iki veya üç seanslı ameliyatlar yapmak gerekebilir.
Laparoskopik testis araştırılması işleminde göbek deliğinden, karın karbondioksid gazı ile doldurulduktan sonra trokar adı verilen borunun içinden çubuk şeklinde bir kamera sokularak, karnın içindeki görüntü televizyon ekranına verilir. Bu şekilde yapılacak işlemler ve cerrahi aletler için iyi bir görüş olanağı ve hareket imkanı sağlanmış olur. Karından iki adet daha küçük boru yerleştirilir ve içinden çubuk şeklinde cerrahi aletler içeriye sokulur. Doktor bu esnada karnın içindeki organları, kullandığı aletleri ve yaptığı tüm işlemleri ekrandaki görüntüden izleyip ameliyatı gerçekleştirir. Kamera her an görüntüyü büyüterek, istendiği gibi ekrana yansıtarak doktorun görüş açısını en üst seviyeye taşır.
Yapılan inceleme sonunda ameliyatın gidişatı aşağıdaki seçeneklerden birisi olacaktır
- Testis Kasık kanalına girmiş ve gelişimi normal: Testisin kasık kanalına girmiş olduğu görülürse laparoskopik işlem sonlandırılır ve kasık kanalı üzerinden yapılan kesi ile kasık kanalına girilir, testis bulunur. Testis gelişimi ve kanlanması normal veya normale yakınsa standart orşiopeksi (testisin indirilmesi) işlemi yapılır.
- Testis Kasık kanalına girmiş ve gelişimi normalden küçük: Testis kasık kanalına girmiş ama gelişimi ve kanlanması zayıftır, yani testis küçüktür (nubben testis). Bu durumda kasık kanalı üzerinden yapılan kesi ile testisin kasık kanalı girişinden itibaren kesilip alınması (çıkartılması) ve patolojiye gönderilmesi gerekir.
- Testis karın içerisinde, gelişimi iyi, standart orşiopeksiye uygun: Testis karın içerisindeki yapışıklıklardan serbestleştirilir, sperm kanalı ile damarların boyu torbaya indirmek için yeterlidir. Bu durumda testis kasık kanalına itilir ve kasık kanalından yapılan kesi ile standart orşiopeksi (testisin indirilmesi) işlemi yapılır.
- Testis karın içerisinde, gelişimi iyi, standart orşiopeksiye uygun değil:Testis karın içerisindedir ve gelişimi iyidir. Karın içerisindeki yapışıklıklar serbestleştirilir, sperm kanalı ile damarların boyu torbaya indirmek için yeterli değildir, bu durumda testisin inmesinde engel olan, karın içerisindeki damarları bağlanarak kesilir, bu arada testis diğer iki damarıyla beslenir ve gelişimini sürdürür. Altı ay sonra ikinci bir ameliyatla testis torbaya indirilir.
- Testis karın içerisinde yok olmuştur: Sperm kanalı ve testisin damarları zayıftır. Testis tamamen yok olmuşsa ameliyat sonlandırılır, küçük bir doku olarak mevcutsa bu çıkartılıp patoloji departmanına gönderilir (vanishing testis).
Ameliyatın süresi normal şartlar altında 45-90 dakika arasındadır, işlemin başarı oranı % 74-92 arasındadır. Ameliyat günübirliktir, yani aynı gün hasta taburcu edilir. Ameliyat sonrası yalnızca ağrı kesici kullanılması yeterlidir.
