Çocuklarda enkoprezis yani dışkı kaçırma, bağırsakların kontrolünü sağlama ve kas kontrolünü sağlayabilme çağına girmeye rağmen büyük tuvaletin kaçırılması ya da uygun olmayan yerlere dışkı bırakma durumudur. Bu sağlık problemi mutlaka takip ve tedavi gerektirir ve ihmal edilmemelidir.
İçindekiler
Çocuklarda Dışkı Kaçırma Nedir?
Enkoprezis herhangi bir organik bozukluğa bağlı olmaksızın 4 yaş ve üzeri yaşta olan bir kimsenin en az 3-4 ay süreyle ayda en az bir kez dışkısını kaçırmasıdır. Dışkı kaçırma bireyin sosyokültürel ortamına uygun olmayan yerlerde yineleyen şekilde istemli veya istemsiz bir şekilde olmaktadır. Dışkı kaçırma, bebeklikten beri devam edebilir. Bu durum yeterli tuvalet eğitimi verilmemesine veya eğitime yanıt alınamaması sonucu olabilir. Bağırsak kontrolü kazanıldıktan bir müddet sonra dışkı kaçırmanın tekrar başlaması şeklinde de olabilir, bu durum ruhsal sorunlara bağlı olarak ortaya çıkar.
Çocuklarda Dışkı Kaçırma Nedenleri
Kaka kaçırmanın nedenleri arasında tuvalet hijyeninin iyi olmaması, sosyoekonomik açıdan yetersiz ortamda olmak, depresyon, davranış problemleri, kaygı, istismar, anüs suyu algısında bozulma ve benzeri sebepler sıralanabilir. Bazı çocuklarda bağırsak işlevlerinde yapısal etkenler, kronik kabızlık gibi nedenler bulunabilse de neden çoğunlukla ruhsal nedenlerdir. Fizyolojik bağırsak kontrolü olmasına rağmen kasıtlı olarak dışkının uygunsuz yerlerde kaçırılması söz konusudur. Bazen altını ıslatmakla birlikte olabilir. Ancak genellikle ıslatmadan daha ağır bir ruhsal sorunun olduğunu gösterir.
Çocuklarda Dışkı Kaçırma Belirtileri
Birçok çocukta psikojenik etkenler söz konusudur. Hemen tüm çocuklarda duygusal bozukluk belirtileri görülmektedir. Bu çocuklarda inatçılık, içe kapanma, ebeveynlerinden babaları daha çok tutma, okul korkusu, beslenme sorunları daha sık görülmektedir. Ana baba çocuk ilişkileri, tuvalet eğitimi konusundaki beklentileri bir arda değerlendirmek gerekir. Bu durum karşıt olma karşı gelme bozukluğu, davranış bozukluğu veya anal tatmin ile ilişkili olabilir. Çocuklarda dışkı kaçırma belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- İç çamaşırında dışkı ya da dışkı sızıntısı
- Kuru ve sert dışkılama, kabızlık
- Tembel bağırsak hareketlerine sahip olma
- İştahsızlık
- Karın bölgesinde ağrı
- Alt ıslatma
Çocuklarda Dışkı Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?
Öncelikle enkoprezisin ne şekilde oluştuğu, yani kabızlıkla beraber mi yoksa kabızlık olmadan mı ortaya çıktığı belirlenmeli ve kabızlıkla beraberse işe kabızlık tedavisiyle başlanmalıdır. Biz Çocuk Cerrahlarının görevi kabızlık varlığını iyi bir öykü ve fizik muayene ile ortaya koyduktan sonra tedavi etmektir. Kabızlığın olmadığı durumlarda psikolojik değerlendirme son derece önemlidir. Bu durumda profesyonel bir psikolojik yardım alınmalı ve işbirliğine gidilmelidir. Ailenin bu konuda yapabilecekleri arasında şu maddeler sıralanabilir:
- Dışkı kaçırma sorunu yaşayan çocuğun gerileceği ortamlar oluşturulmamalı, yanında kavga edilmemeli.
- Çocuğa bağırılıp kızılmamalı
- Çocukla kesinlikle alay edilmemeli
- Anne ya da babanın belirli bir hareketi ya da davranışı problemi tetikliyorsa buna dikkat edilmeli,
- Psikolojik açıdan yaralanmaması için çocuğun altına bez bağlanmamalı
- Sabırlı ve hoşgörülü olunmalıdır.
Dışkı Kaçırma Kimlerde Görülür?
Erkek çocuklarda kızlara göre iki üç kat daha fazla görülür. Görülme sıklığı 7-8 yaşlarındaki çocuklarda ortalama %1,5 kadardır. Altını ıslatma genellikle gece görülürken, dışkı kaçırma günün herhangi bir saatinde görülebilir. Enkoprezis de sosyal sınıf farkı görülmez. Her sosyal sınıfta görülebilir. Bebeklikten beri hiç kesilmeden dışkı kaçıran çocukların daha alt sosyal sınıflardan geldiklerini gösteren araştırmalar vardır.
Çocuklarda Dışkı Kaçırma Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmezse aile içi ilişkilerde problemler yaşanır. Çocuk bu durumu yüzünden sosyal aktivitelerden kaçar ve çocukta utangaçlık, utanma ve suçluluk duygusu gelişebilir. Bu durumda özsaygısını yitirerek özgüven kaybı oluşabilir.
